Η απώλεια βάρους είναι μια σύνθετη διαδικασία. Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι το μόνο που χρειάζονται για να χάσουν τα περιττά κιλά είναι η έντονη άσκηση. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι θα πρέπει να περιορίσουν δραματικά το φαγητό ή ότι θα πρέπει μια ζωή να τρέφονται με μπρόκολο και σαλάτες.
Η πραγματικότητα είναι ότι ο μεταβολισμός επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όχι μόνο από τη σωματική δραστηριότητα και τη διατροφή. Για να το πούμε πιο απλά, δεν είναι μόνο θέμα πρόσληψης θερμίδων ή καύσης θερμίδων.
Η μαθηματική εξίσωση για την απώλεια βάρους θα πρέπει να συμπληρωθεί με επιπλέον παράγοντες όπως οι ορμόνες, ο ύπνος, το μικροβίωμα του εντέρου, η φλεγμονή, η χορήγηση φαρμάκων, τα αρνητικά συναισθήματα και τα γονίδια.
Οι ορμόνες
Συνήθως, όταν το βάρος αυξάνεται χωρίς κάποιον εμφανή λόγο, το πρώτο που κοιτάζουμε είναι οι ορμόνες που συνδέονται με τον θυρεοειδή.
Όμως, τα πράγματα ίσως είναι πιο περίπλοκα. Εκτός από τις ορμόνες του θυρεοειδούς, υπάρχουν και άλλες ορμόνες που συνδέονται με το μεταβολισμό, όπως η ινσουλίνη, η λεπτίνη, η γκρελίνη,η κορτιζόλη, η αδρεναλίνη, η προγεστερόνη και η τεστοστερόνη.
Για παράδειγμα, η Ινσουλίνη εκκρίνεται από το πάγκρεας για να βοηθήσει τη λήψη γλυκόζης στα κύτταρα. Εάν αποθηκεύετε λίπος παντού, πιθανόν να πρέπει να τη ρυθμίσετε. Σε επίπεδο διατροφής, αυτό μπορεί να γίνει με τη μείωση των αμυλούχων υδατανθράκων και την κατανάλωση μικρότερων γευμάτων (τα μεγάλα γεύματα ενεργοποιούν την ινσουλίνη).
Εάν αποθηκεύετε το σωματικό λίπος στο πάνω μέρος των μηρών και στα άκρα, τότε έχετε πρόβλημα με τα οιστρογόνα. Συνήθως, αυτό συμβαίνει όταν το σώμα δεν αποτοξινώνει τα οιστρογόνα αποτελεσματικά ή όταν οι υπερβολικοί υδατάνθρακες προκαλούν την κυκλοφορία περισσότερων οιστρογόνων στο σώμα. Όσο περισσότερο λίπος έχετε, τόσο περισσότερα οιστρογόνα θα κυκλοφορούν στο σώματα, αφού τα λιπώδη κύτταρα εκκρίνουν τα οιστρογόνα. Η ινδολο-3-καρβινόλη (I3C) και το διϊνδολυλομεθάνιο (DIM), δύο ουσίες που βρίσκονται στα σταυρανθή λαχανικά όπως το μπρόκολο, βοηθάνε στην διατήρηση ισορροπίας στα επίπεδα οιστρογόνων.
Εάν πάλι έχετε λίπος στην κοιλιά, δεν αποκλείεται να έχετε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, γνωστής και ως ορμόνης του στρες. Θα πρέπει να ξέρετε ότι τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα ύπνου, μειωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού, ανωμαλίες του σακχάρου στο αίμα και αύξηση του λίπους στην κοιλιά. Ο διαλογισμός είναι ένας τρόπος να αντιμετωπίσετε το χρόνιο στρες και να φέρεται σε φυσιολογικά επίπεδα την κορτιζόλη.
Ο ύπνος
Η έλλειψη ύπνου μπορεί να αυξήσει την πείνα, άρα και την πρόσληψη τροφής. Είναι φαντάζομαι αυταπόδεικτο ότι εάν είμαστε πολλές ώρες ξύπνιοι, μεγαλώνουν οι θερμιδικές μας ανάγκες, λόγω της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας.
Οι λίγες ώρες ύπνου απορυθμίζουν τις ορμόνες, το νευρικό σύστημα, ακόμα και το ανοσοποιητικό. Συνήθως, η εξάντληση οδηγεί σε υπερκατανάλωση υδατανθράκων, γλυκών και γενικά αυτού που ονομάζουμε junk food. Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου αυξάνει την δραστηριότητα των τμημάτων του εγκεφάλου που συνδέονται με την ευχαρίστηση και αντίστοιχα περιορίζει εκείνα τα τμήματα που βοηθάνε στον έλεγχο των παρορμήσεων.
Το πρώτο που θα πρέπει να κάνετε είναι να περιορίσετε την ποσότητα καφεΐνης, τα βαριά και καυτερά γεύματα λίγες ώρες πριν τον ύπνο. Το δεύτερο είναι να εξετάσετε μήπως έχετε έλλειψη μαγνησίου.
Το μαγνήσιο επιδρά σε πολλές σωματικές και ψυχολογικές διεργασίες που εξασφαλίζουν έναν καλό ύπνο. Συγκεκριμένα, το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για να μειωθούν τα επίπεδα των ορμονών του στρες και να χαλαρώσουν οι μύες. Επιπλέον, αλληλεπιδρά με έναν νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται γ-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA) και ο προετοιμάζει το σώμα για ύπνο. Το μαγνήσιο ενεργοποιεί τους υποδοχείς του GABA στον εγκέφαλο, ώστε η δράση του νευροδιαβιβαστή να είναι πιο έντονη και αποτελεσματική.
Οι τροφές που περιέχουν μεγάλες ποσότητες μαγνησίου είναι οι τα αμύγδαλα, οι ηλιόσποροι, η μπανάνα, η βρόμη, το τόφου και το μπρόκολο. Επίσης, μπορείτε να το βρείτε σε συμπληρώματα διατροφής. Βέβαια, καλό θα είναι να συμβουλευτείτε έναν φυσικοπαθητικό για να σας πει εάν χρειάζεστε κάποιο συμπλήρωμα.
Το μικροβίωμα του εντέρου
Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι τα πάντα ξεκινάνε από το έντερο, το οποίο είναι ένας δεύτερος «εγκέφαλος» που ρυθμίζει κρίσιμες βιολογικές δραστηριότητες.
Τα επίπεδα των «καλών» και των «κακών» βακτηριδίων μπορούν να επιβραδύνουν ή να επιταχύνουν τον μεταβολισμό. Σε κάθε περίπτωση, το μικροβίωμα του εντέρου έχει να κάνει με τη σωστή αξιοποίηση της τροφής από τα υπόλοιπα όργανα. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί από επιστημονικές έρευνες ότι ορισμένα «κακά» βακτήρια εξάγουν περισσότερες θερμίδες από τα τρόφιμα.
Εάν αισθάνεστε συνεχώς φουσκωμένοι, τότε είναι πιθανό ότι έχετε μια μικροβιακή ανισορροπία στο έντερο.
Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να πάρετε προβιοτικά και να υιοθετήσετε μια αντίστοιχη διατροφή. Καλό είναι επίσης να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία για να αξιολογήσει το μικροβίωμα του εντέρου και να σας δώσει τα κατάλληλα βότανα και ένζυμα.
Η φλεγμονή
Η χρόνια φλεγμονή αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για σοβαρές παθήσεις όπως τα αυτοάνοσα και για την παχυσαρκία. Στη χρόνια φλεγμονή αποσυντονίζεται το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς βρίσκεται μονίμως σε υπερδιέγερση και επιτίθεται σε υγιή κύτταρα του σώματος.
Η πρώτη αιτία για τη χρόνια φλεγμονή είναι η κακή διατροφή και η επακόλουθη ανισορροπία μικροβίων στο έντερο.
Μια άλλη βασική αιτία είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση και η έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες. Για παράδειγμα, ο αυξημένος υδράργυρος μπορεί να προκαλέσει χρόνια φλεγμονή.
Η σύνδεση της χρόνιας φλεγμονής με την αύξηση του σωματικού βάρους θυμίζει την κότα και το αβγό. Η χρόνια φλεγμονή προκαλεί αύξηση του σωματικού βάρους και το αυξημένο σωματικό βάρος οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή.
Μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά και άλλα αντιοξειδωτικά είναι το άλφα και το ωμέγα για να διώξετε τη χρόνια φλεγμονή. Διώξτε από τη διατροφή σας τη ζάχαρη, τα κακά λιπαρά και τα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Ίσως χρειαστεί να περιορίσετε και τη γλουτένη για ένα χρονικό διάστημα και να ακολουθήσετε κάποιο πρόγραμμα αποτοξίνωσης. Όμως, καλό θα είναι να πάρετε και πάλι τη γνώμη ενός ειδικού.
Τα φάρμακα
Υπάρχουν πολλά φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού βάρους, για μία σειρά λόγους, σωματικούς και ψυχολογικούς.
Τα αντικαταθλιπτικά, για παράδειγμα, ενισχύουν την όρεξη, άρα και την κατανάλωση φαγητού. Τα κορτικοειδή αυξάνουν την όρεξη και προκαλούν κατακράτηση υγρών. Τα αντιυπερτασικά επιβραδύνουν ορισμένες λειτουργίες του σώματος για να ρίξουν την πίεση, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται ο μεταβολισμός.
Τα αρνητικά συναισθήματα
Λίγο πριν, εξηγήσαμε ότι οι ορμόνες επηρεάζονται από αρνητικά συναισθήματα όπως το έντονο άγχος.
Ορισμένα άλλα συναισθήματα όπως η λίπη, ο θυμός, κ.λπ. ενεργοποιούν εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου που αυξάνουν την όρεξη.
Άλλες φορές, ένα αρνητικό συναίσθημα μπορεί να οδηγήσει σε παραίτηση από τη ζωή και στην υιοθέτηση ανθυγιεινών συνηθειών.
Σε κάθε περίπτωση, εάν νιώθετε ότι σε συναισθηματικό επίπεδο κάτι δεν πάει καλά, θα πρέπει να προστρέξετε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc Health Psychology
insta: dr_aggelikikoskeridou_official
Πηγές:
Anne Hudson, Stephen G. Williams, (1981), Eating Behavior, Emotions and Overweight, Psychological Reports, https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.2466/pr0.1981.48.2.669 .
Jens C. Bruning, Dinesh Gautam et al, (2000), Role of Brain Insulin Receptor in Control of Body Weight and Reproduction, American Assosiation for the Advancement of Science, https://science.sciencemag.org/content/289/5487/2122 .
Paul E. Peppart, Terry Young et al, (2000), Longitudinal Study of Moderate Weight Change and Sleep-Disordered Breathing, JAMA Network, https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/193382 .
Valentina Vicennati, Francesca Pasqui et al, (2012), Stress-related Development of Obesity and Cortisol in Women, Wiley Online Library, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1038/oby.2009.76.
