Όσο ο καιρός βελτιώνεται οι γονείς δε χάνουμε την ευκαιρία να εξορμήσουμε με τα παιδιά σε διάφορα πάρκα, άλση και βουνά. Η επαφή η δική μας, αλλά ακόμα περισσότερο των παιδιών, με τη φύση είναι ιδιαίτερα σημαντική για λόγους εκπαιδευτικούς και κυρίως ψυχαγωγικούς. Δυστυχώς όμως κάνουμε ένα λάθος!
Στην αγωνία μας επάνω να μη λερωθούν τα παιδιά μας, να μη βρωμίσουν τα χέρια τους και έπειτα δεν προσέξουν, πιεστικά τους ζητάμε στις περισσότερες περιπτώσεις να μην παίξουν με το χώμα. Δεν είναι όμως τυχαία η έλξη που νιώθουν τα παιδιά με το χώμα και τη λάσπη ακόμα. Αυτή η επαφή με τη φύση είναι μία ιδιαίτερη εμπειρία και δεν πρέπει να τη στερούμε στα παιδιά μας.
Η κηπουρική για παράδειγμα είναι μια ασχολία ιδιαίτερα ευεργετική για μικρούς και μεγάλους. Όχι μόνο αποτελεί ένα είδος άσκησης, αλλά μας συνδέει με το φυσικό περιβάλλον και με την υγιεινή διατροφή. Αλλιώς αντιλαμβάνεται ένα παιδί τη ντομάτα όταν τη βλέπει κομμένη στο τραπέζι – που μπορεί και να μην το ελκύει – κι αλλιώς όταν μπει στη διαδικασία να τη φυτέψει, να τη φροντίσει, να σκαλίσει το χώμα της.
Διανύουμε μία περίοδο που, παρά τις σοβαρές δυσκολίες χώρου και χρόνου, όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται αυτούς τους αναγκαίους δεσμούς που πρέπει να διατηρήσουμε με τη φύση.
Ας δούμε τι είναι το έδαφος
Όσα περισσότερα γνωρίζουμε εμείς για το περιβάλλον, τόσα περισσότερα μπορούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά και να τα βοηθήσουμε να αγαπήσουν και να νοιάζονται για το περιβάλλον.
Το έδαφος λοιπόν δεν είναι απλά χώμα. Είναι ένας πολύπλοκος βιότοπος, ζωντανός και πολύτιμος. Περιέχει έναν πολύ μεγάλο αριθμό μικροοργανισμών και διάφορων ζωικών οργανισμών που παίζουν το δικό τους αναντικατάστατο ρόλο στον κύκλο του νερού, του άνθρακα και του αζώτου. Προσφέρει εν ολίγοις πολύτιμες υπηρεσίες στο οικοσύστημα, συμβάλλοντας μάλιστα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από την ανθρώπινη παρέμβαση.
Γιατί τα παιδιά μας επωφελούνται από την επαφή τους με το χώμα;
· Έρευνες δείχνουν ότι η επαφή με το ζωντανό έδαφος ενδεχόμενα να συνδέεται με τη μείωση αλλεργιών και άσθματος στα παιδιά. Αυτό οφείλεται στην τεράστια ποικιλομορφία και βιοποικιλότητα των μικροοργανισμών του εδάφους που ενισχύει το ανοσοποιητικό και νευρικό τους σύστημα, εμποδίζοντας παράλληλα και τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό παθογόνων μικροοργανισμών.
· Υπάρχει επίσης ένα μικρόβιο – ανάμεσα στα εκατομμύρια που βρίσκονται στο έδαφος – το βακτήριο Mycobacterium vaccae, το οποίο έχει βρεθεί ότι συμβάλει στην παραγωγή σεροτονίνης στον οργανισμό. Η σεροτονίνη βελτιώνει τη διάθεση, κάτι που μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στη συγκέντρωση και την ικανότητα για μάθηση.
Συγκεκριμένα, ο οργανισμός μας το προσλαμβάνει μέσω της εισπνοής και του δέρματος κι εκείνο με τη σειρά του επιδρά στους νευρώνες. Λειτουργεί μάλιστα με τον ίδιο τρόπο, όπως διάφορα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Υπάρχουν συνεπώς σημαντικοί λόγοι για να ωθούμε εμείς οι ίδιοι τα παιδιά μας να ασχολούνται με το χώμα, να παίζουν άφοβα μ’ αυτό (με μία προσοχή στα μέρη που συχνάζουν κατοικίδια). Η κηπουρική, όπως είπαμε, είναι ένας τρόπος για να αρχίσει να κατακτιέται αυτή η σχέση. Και το σχολείο είναι ένας κατάλληλος χώρος για να αρχίσουν τα παιδιά να βάζουν στη ζωή τους αυτήν την ασχολία.
Ήδη σε πολλά σχολεία προχωράνε τέτοιου είδους προγράμματα, στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ενώ υπάρχουν και αγροκτήματα που προσφέρουν βιωματικές εμπειρίες σε γονείς και παιδιά, με ακόμα ευρύτερες γνώσεις και ενδιαφέρουσες εμπειρίες.
Επιδιώξτε λοιπόν την ουσιαστική επαφή με το φυσικό περιβάλλον και το έδαφος. Με χέρια γυμνά και λερωμένα αισθανθείτε χαλαροί και ευτυχισμένοι, και ωθήστε τα παιδιά σας ώστε να μη στερούνται αυτήν την εμπειρία.
Γνωρίζατε ότι…
· Τα εδάφη είναι ένας ιδιαίτερα δύσκολος ανανεώσιμος πόρος, καθώς απαιτούνται σχεδόν 1000 χρόνια για να δημιουργηθεί έδαφος πάχους μόλις 2 εκατοστών!
· Οι φυσικοί μικροοργανισμοί ενός εύφορου εδάφους βοηθούν τα φυτά όχι μόνο να θρέφονται και να μεγαλώνουν σωστά, αλλά και στη μεταξύ τους ‘επικοινωνία’ και ανταλλαγή ‘πληροφοριών’ και θρεπτικών συστατικών.
· Η βλάστηση εμποδίζει την υποβάθμιση του εδάφους, την ερημοποίηση, και σταθεροποιεί το έδαφος διατηρώντας τους απαραίτητους κύκλους ζωής που συντελούνται στο έδαφος.
· Από το υγιές έδαφος μετά από βροχή αναδύεται μία χαρακτηριστική μυρωδιά που οφείλεται στους ωφέλιμους μύκητες που βρίσκονται στο έδαφος. Δηλαδή, δεν είναι άλλο από δείγμα ζωής.
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc c. Health Psychology
insta: dr_aggelikikoskeridou_official
Πηγές:
Van Den Berg A, Custers M, (2010), Gardening Promotes Neuroendocrine and Affective Restoration from Stress, Journal of Health Psychology, https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1359105310365577.
Hoffman A, Thompson D et al, (2004), Gardening, self-efficacy and self-esteem, The Community College Enterprise, https://search.proquest.com/openview/6c5ea806b6f381876ccfd6456c440c92/1?pq-origsite=gscholar&cbl=26254.
Colado S, Staats H et al, (2012), Experiencing nature in children's summer camps: Affective, cognitive and behavioural consequences, Science Direct, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494412000497.
