Δεν αρκούν τα υλικά αγαθά, θέλουμε κάτι παραπάνω για να έχουμε ευτυχία και υγεία...
Η σύνδεση της ψυχικής με την σωματική υγεία είναι κάτι που στις μέρες μας θεωρείται σχεδόν αυτονόητο για την επιστημονική κοινότητα. Τα τελευταία χρόνια, με την εμφάνιση της θετικής ψυχολογίας, οι σχετικές έρευνες προχώρησαν ακόμη περισσότερο, ανακαλύπτοντας ότι η διάθεση και πολύ περισσότερο η ψυχολογική μας κατάσταση σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών ασθενειών.
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι η καρδιαγγειακή υγεία είναι σημαντικά καλύτερη σε ανθρώπους που αναφέρουν ότι είναι πιο ευτυχισμένοι.
Μια προφανής εξήγηση είναι ότι οι ευτυχισμένοι άνθρωποι ακολουθούν πιο υγιεινές συνήθειες όπως άσκηση και σωστή διατροφή. Όμως, στα ευρήματα αυτών των ερευνών υπάρχει μεγαλύτερο «βάθος».
Για παράδειγμα οι χαρούμενοι άνθρωποι φαίνεται να έχουν χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης (θεωρείται η "ορμόνη του στρες"), μειωμένους βιολογικούς δείκτες φλεγμονής, ακόμη και αλλαγές στην «καλωδίωση» του εγκεφάλου.
Προφανώς όλες αυτές οι διαφορές κάνουν τους ευτυχισμένους ανθρώπους πιο ανθεκτικούς στις συνέπειες του στρες, αλλά και σε δυσμενείς επιπτώσεις του περιβάλλοντος που ζούμε.
Τι είναι ευτυχία;
Εδώ όμως προκύπτει το θεμελιώδες ερώτημα «πως μετράμε την ευτυχία;». Είναι απλά η αναζήτηση δραστηριοτήτων και υλικών αγαθών που μας κάνουν να νιώθουμε καλά όπως ένα φανταχτερό αυτοκίνητο ή είναι κάτι πολύ περισσότερο; Η σχετική συζήτηση δεν έχει φιλολογικό χαρακτήρα, έχει να κάνει με την υγεία μας.
Για την καθηγήτρια Julia Boehm, που μελετά τη σχέση μεταξύ ευτυχίας και υγείας στο Χάρβαρντ, υπάρχει η «ηδονική» ευτυχία και η «ευδαιμονική» ευτυχία.
Η «ηδονική» ευτυχία, όπως το λέει και η ρίζα της, έχει να κάνει με την απόλαυση και την άμεση ευχαρίστηση που νιώθουμε όταν ικανοποιούνται οι επιθυμίες μας. Αντιθέτως, η «ευδαιμονική» ευτυχία έχει να κάνει με την ικανοποίηση της ζωής, υπό μια ευρύτερη έννοια, δηλαδή «την εκπλήρωση των δυνατοτήτων ενός ατόμου και την επίτευξη στόχου στη ζωή», όπως εξηγεί η Julia Boehm.
Μερικοί επιστήμονες έχουν μελετήσει τις δύο μορφές ευτυχίας στο εργαστήριο και έχουν βρει κάποιες σημαντικές διαφορές.
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με ευδαιμονία έχουν μειωμένους βιοδείκτες φλεγμονής, όπως η ιντερλευκίνη-6(IL-6), σύμφωνα με μια έρευνα του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν. Αυτοί οι δείκτες συνδέονται με μια σειρά προβλημάτων υγείας όπως το μεταβολικό σύνδρομο, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
Ο Carol Ryff, που συμμετείχε στην ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου, υποστηρίζει ότι η ύπαρξη ενός ισχυρού δικτύου κοινωνικής στήριξης (με την έννοια των κοινωνικών σχέσεων) -ενός αναπόσπαστου μέρους της μακροπρόθεσμης ικανοποίησης από τη ζωή- συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα των ίδιων βιοδεικτών.
Τα δύο είδη ευτυχίας φαίνεται να έχουν διαφορετική επίδραση στον εγκέφαλο και στις αντίστοιχες περιοχές του.
Η «ηδονική» ευτυχία συνδέεται περισσότερο με την ντοπαμίνη, μια ουσία που χρησιμοποιείται από τα νευρικά κύτταρα για να επικοινωνούν μεταξύ τους και να μεταφέρουν, από μια περιοχή του εγκεφάλου στην άλλη, συναισθήματα απόλαυσης και καλής διάθεσης.
Οι άνθρωποι που βιώνουν την ευχαρίστηση με την έννοια της ευδαιμονίας, έχουν περισσότερη δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος διέπει τον εκτελεστικό σχεδιασμό και το επίπεδο σκέψης. Έχουν επίσης μειωμένη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου όπως η αμυγδαλή. Με αυτό το όνομα αποκαλούμε μια ομάδα νευρώνων σε σχήμα αμυγδάλου που θεωρούνται μέρος του πιο «πρωτόγονου» τμήματος του εγκεφάλου, οι οποίοι ενεργοποιούν συναισθήματα όπως ο φόβος με σκοπό την ταχεία αντίδραση σε αυτά. Αυτή η διαδικασία ήταν χρήσιμη για τον πρωτόγονο άνθρωπο που έπρεπε να αντιμετωπίσει άμεσα τις απειλές του περιβάλλοντος. Τα άτομα με «ευδαιμονική» ευτυχία αξιολογούν πιο αργά τα αρνητικά γεγονότα ως τέτοια, πράγμα που θα μπορούσε να σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να «φρικάρουν».
Δεν είναι θέμα ορισμών, αλλά ουσίας
Για τους ερευνητές της θετικής ψυχολογίας, η ευτυχία είναι κάτι περισσότερο από την έλλειψη προβλημάτων ή από αυτό που περιγράφουμε με την φράση «είμαι καλά».
Η Julia Boehm λέει ότι προτιμά τον όρο «θετική ψυχολογική ευημερία» για την «ευδαιμονική» ευτυχία, γιατί «αποτυπώνει ένα ευρύ φάσμα όρων, συμπεριλαμβανομένης της ευτυχίας, του σκοπού στη ζωή, της αισιοδοξίας, της ικανοποίησης από την ζωή κ.λπ».
Πιθανόν κάποιοι άλλοι ερευνητές να προκρίνουν έναν άλλο ορισμό. Άλλωστε, ο σχετικός κλάδος της ψυχολογίας είναι αρκετά νέος σε σχέση με την παραδοσιακή ψυχολογία που ασχολούνταν μόνο με το πρόβλημα, επομένως διαρκώς συμπληρώνεται από επιπλέον έρευνες και θεωρίες.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό για το οποίο μιλάμε στο άρθρο, είναι ένας δείκτης της ψυχολογικής λειτουργίας που ξεπερνά την απλή απουσία νόσου όπως η κατάθλιψη, το άγχος, κ.α. «Επειδή δεν έχετε συμπτώματα κατάθλιψης ή άγχους, δεν σημαίνει ότι λειτουργείτε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο», σημειώνει η Boehm.
Τι φέρνει την ευτυχία;
Έχουμε ξαναγράψει ότι η ζωή με νόημα, δηλαδή η ζωή με κάποιο σκοπό, είναι συστατικό στοιχείο της θετικής ψυχολογίας, άρα αναπόσπαστο στοιχείο της καλής υγείας.
Ο καθηγητής ψυχολογίας και κοινωνικών επιστημών Edward L. Deci, που συμμετείχε σε μια σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ, θεωρεί ότι με την επίτευξη στόχων τύπου «American dream» (μεγάλο σπίτι, φανταχτερό αυτοκίνητο, κ.λπ.) «αισθάνεστε πραγματικά λιγότερο ικανοποιημένοι από την ανάγκη για αυτονομία και αίσθηση αποτελεσματικότητας στον κόσμο, και αυτό οδηγεί σε περισσότερη ασθένεια».
Όπως το έθεσε ένας άλλος συμμετέχων στην έρευνα του Deci, όλη αυτή η αναζήτηση του πλούτου και της φήμης «με αφήνει να νιώθω σαν ένα πιόνι ή μια μαριονέτα στη ζωή».
Πηγές/βιβλιογραφία
- Alice G. Walton, (2012), What We Know Now About How to Be Happy, The Atlantic.
- Julia K Boehm, Sonja Lyubomirsky, (2008), Does happiness promote career success?, Journal of Career Assessment.
- Julia K Boehm, Sonja Lyubomirsky et al, (2011), A Longitudinal Experimental Study Comparing the Effectiveness of Happiness-Enhancing Strategies in Anglo Americans and Asian Americans, Cognition & Emotion.
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc Health Psychology
insta: dr_aggelikikoskeridou_official
