Ίσως το πιο σύνθετο πρόβλημα της φιλοσοφίας είναι «το νόημα της ζωής». Όλα τα φιλοσοφικά ρεύματα ή τουλάχιστον τα περισσότερα - όπως και οι θρησκείες - προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα.
Στην αιρετική κωμωδία «Το νόημα της ζωής», των Monty Python, όλοι ψάχνουν να βρουν το νόημα της ζωής, μέχρι και τα ψάρια που βρίσκονται στη γυάλα. Βέβαια, οι Βρετανοί κωμικοί, στην ταινία τους διακωμωδούν αυτή την τάση να αναζητούμε παντού μεγάλα νοήματα.
Μια «λογική» απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι κάθε άνθρωπος έχει το δικό του «νόημα της ζωής», αν και υπάρχουν και αυτοί που απλά επιβιώνουν. Ο Αϊνστάιν υποστήριζε πως «ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει την ίδια τη ζωή του και αυτή των συνανθρώπων του σαν κάτι χωρίς νόημα δεν είναι απλά δυστυχής αλλά και σχεδόν ανάξιος να ζει» και συνέχιζε: «Χωρίς την έννοια της αδελφότητας με ανθρώπους με παρόμοιες σκέψεις, τη φροντίδα για το αντικειμενικό, το αιώνια απραγματοποίητο στο χώρο της τέχνης και της επιστημονικής έρευνας, η ζωή θα μου φαινόταν άδεια».
Στην θετική ψυχολογία, το Νόημα της Ζωής συνδέεται ευθέως με την βελτίωση του ευ ζην. Σε αντίθεση με την κλασική προσέγγιση της ψυχολογίας που επικεντρώνεται στην ψυχική ασθένεια, η θετική ψυχολογία ασχολείται με όλα αυτά που βοηθάνε τους ανθρώπους να είναι πιο ευτυχισμένοι, δηλαδή με τα θετικά συναισθήματα τα οποία εξαρτώνται εν πολλοίς από μια ζωή με νόημα.
Η θεωρία του M. Seligman
«Η θεραπεία δεν είναι μόνο η επιδιόρθωση αυτού που έχει χαλάσει, είναι και η ανάπτυξη του καλύτερου που έχουμε μέσα μας», υποστήριξε ο «πατέρας» της θετικής ψυχολογίας Martin Seligman.
Η θεωρία του Seligman περιλαμβάνει τρία διαφορετικά επίπεδα ζωής:
1) Η «ευχάριστη ζωή» (the pleasant life) αναφέρεται στην ευτυχία με την έννοια του ηδονισμού και της ευχαρίστησης που αντλεί κάποιος από το κυνήγι των ενδιαφερόντων του και τις καθημερινές απολαύσεις.
2) Η «καλή ζωή» (the good life) έχει να κάνει με την ευτυχία που βιώνουν οι άνθρωποι όταν καταπιάνονται με μια δραστηριότητα που είναι τόσο ενδιαφέρουσα γι’ αυτούς ώστε απορροφούνται από αυτήν. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα όταν συμβαδίζουν οι ικανότητες του ανθρώπου με την συγκεκριμένη δραστηριότητα.
3) Η «με νόημα και σκοπό ζωή» είναι μια ζωή δέσμευσης κατά την οποία το άτομο αξιοποιεί τις ικανότητες και τα θετικά χαρακτηριστικά του για να υπηρετήσει ή να αποτελέσει μέρος ενός σκοπού ανώτερου από τις ατομικές κι εγωιστικές του ανάγκες.
Διάφορες έρευνες έχουν αποδείξει ότι όταν το άτομο έχει εφόδια σε τομείς που σχετίζονται με τους προσωπικούς του στόχους είναι πιο ευτυχισμένο. Επίσης, οι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα όταν σημειώνουν πρόοδο σε στόχους που θεωρούν πως έχουν μεγάλη αξία από ότι σε στόχους που δεν αξιολογούν ως πολύ σημαντικούς. Η αξία αυτών των διαπιστώσεων αφορά την προσωπική ζωή αλλά και κάθε έκφανση της κοινωνικής σφαίρας, όπως για παράδειγμα την επαγγελματική δραστηριότητα.
Μετά από κάποια στρεσογόνα κατάσταση ή μια δραματική μεταβολή της καθημερινότητας, ο τρόπος που έναν άνθρωπος δίνει νόημα στη ζωή του έχει ιδιαίτερη αξία για την ψυχική ανθεκτικότητα του. Υπάρχουν συγκεκριμένες έρευνες και βιβλιογραφία που αποδεικνύουν ότι το νόημα συμβάλει στην πρόληψη καταθλιπτικών συναισθημάτων και στην διαχείριση του στρες. Ακόμη περισσότερες είναι οι έρευνες που επιβεβαιώνουν ότι η ανυπαρξία νοήματος στη σχετίζεται με κατάθλιψη, άγχος, χρήση ουσιών και διάφορα ψυχολογικά προβλήματα.
Πηγές: «Εισαγωγή στη θετική ψυχολογία», επιμέλεια Σταλίκας & Μυτσικίδου, εκδόσεις «Τόπος», Seligman, M.E.P., «The President’s address»
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc Health Psychology
