Κάθε σωματική δραστηριότητα, αλλά και κάθε λειτουργία του οργανισμού, απαιτεί την κατανάλωση ενέργειας. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται μεταβολισμός.
Εάν θέλουμε μάλιστα έναν ακριβέστερο ορισμό, μεταβολισμός είναι το σύνολο των βιοχημικών διεργασιών που γίνονται στα κύτταρα ενός οργανισμού (ζωικού ή φυτικού), μέσω των οποίων είτε αποθηκεύεται ενέργεια (αναβολισμός) είτε απελευθερώνεται ενέργεια (καταβολισμός).
Το σώμα μας δημιουργεί την ενέργεια μέσω των θερμίδων που παίρνει από το εξωτερικό μας περιβάλλον και στη συνέχεια «καίει» αυτή την ενέργεια για να εκτελέσει όλες τις λειτουργίες, από την αναπνοή, μέχρι την κυκλοφορία του αίματος, το περπάτημα, κλπ. Όσο πιο έντονη είναι αυτή η δραστηριότητα, τόσο μεγαλύτερη είναι η κατανάλωση θερμίδων. Για παράδειγμα το τρέξιμο «καίει» περισσότερες θερμίδες από το απλό περπάτημα.
Εδώ και πολλά χρόνια τους επιστήμονες τους απασχολούσε το ερώτημα εάν υπάρχει ένα βιολογικό όριο στην αντοχή των ανθρώπων. Τελικά η απάντηση δόθηκε και είναι θετική, καθώς για πρώτη φορά οι επιστήμονες βρήκαν αυτό το μεταβολικό όριο, το οποίο ένας άνθρωπος (ακόμα και ο καλύτερος αθλητής) δεν μπορεί να ξεπεράσει.
Σε δραστηριότητες που διαρκούν μέρες, εβδομάδες ή μήνες, οι άνθρωποι μπορούν να «κάψουν» το πολύ δυόμιση φορές περισσότερες θερμίδες από όσες σε φάση ηρεμίας. Το όριο αυτό αφορά τη συνολική ενέργεια που μπορεί να δαπανήσει ένας άνθρωπος όταν κάνει μια σκληρή σωματική δραστηριότητα, από το τρέξιμο σε μαραθώνιο, μέχρι την πολυήμερη ορειβασία στο Έβερεστ ή την εγκυμοσύνη. Δηλαδή, δεν έχει να κάνει με την κατάσταση των μυών και των πνευμόνων, αλλά με το πόση πολλή ενέργεια μπορεί να πάρει ένας άνθρωπος από τις τροφές και να την «κάψει».
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Science Advances», μελέτησε μια ομάδα αθλητών, εξερευνητών και εγκύων. Επικεφαλής αυτής της μελέτης ήταν ο αναπληρωτής καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας, Χέρμαν Πόντσερ, του Πανεπιστημίου Ντιουκ της Β.Καρολίνα, ο οποίος δήλωσε πως «το όριο αυτό καθορίζει την επικράτεια του εφικτού για τους ανθρώπους».
Η διαπίστωση που έκαναν οι επιστήμονες ήταν ότι σε μια περίοδο αρκετών μηνών, ακόμη και οι αθλητές που έχουν την καλύτερη φυσική κατάσταση, μπορούν να καταναλώσουν το πολύ δυόμιση φορές περισσότερη ενέργεια από αυτή που δαπανούν σε φάση ηρεμίας (ρυθμός μεταβολισμού της τάξης των 4.000 θερμίδων τη μέρα για ένα μέσο άνθρωπο, δηλαδή πόσες θερμίδες καίει το σώμα σε φάση χαλάρωσης). Πέρα από αυτό το μεταβολικό όριο, ο οργανισμός αρχίζει να «τρώει» τους δικούς του ιστούς και όλοι οι άνθρωποι αρχίζουν πλέον να χάνουν βάρος.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αυξήσουμε την ενέργεια που «καίμε» για μικρό χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, σε έναν μαραθώνιο, ο αθλητής μπορεί να αυξήσει τον ρυθμό μεταβολισμού του έως και 16 φορές περισσότερο από όταν βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας. Όμως, αυτό δεν είναι δυνατό να συνεχιστεί για μεγαλύτερη χρονική διάρκεια.
Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι σε έναν μαραθώνιο διάρκειας 25 ωρών, η ενέργεια που καταναλώνει ο αθλητής είναι εννιαπλάσια, σε μια δεκαήμερη πορεία είναι επταπλάσια και στον ποδηλατικό γύρο της Γαλλίας πενταπλάσια. Ωστόσο, σε βάθος μερικών μηνών, ισχύει πάντα η αναλογία 2,5:1 που είναι το βιολογικό όριο αντοχής.
Μάλιστα, το όριο αυτό είναι λίγο πιο πάνω από αυτό που κάνει ο γυναικείος οργανισμός στη διάρκεια της κύησης, όταν ο ρυθμός μεταβολισμού είναι 2,2 φορές μεγαλύτερος του συνήθους. Οι έγκυες, θα λέγαμε ότι είναι οι μόνοι άνθρωποι που καταφέρνουν να ζουν για μήνες κοντά στο όριο του μεταβολισμού που μπορεί να αντέξει το ανθρώπινο σώμα. «Η εγκυμοσύνη είναι το πιο μακρόχρονο και πιο δύσκολο πράγμα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι. Βρίσκεται στο ίδιο όριο ανθρώπινης ικανότητας με το Γύρο της Γαλλίας», δήλωσε ο Πόντσερ.
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, το όριο του 2,5 οφείλεται κυρίως στο ότι το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να χωνέψει, να απορροφήσει και να μεταβολίσει αρκετές θρεπτικές ουσίες, ώστε να παράγει θερμίδες για ακόμη υψηλότερο επίπεδο ενεργειακής «καύσης». Μόνο για σύντομα χρονικά διαστήματα είναι σε θέση το σώμα να ξεπεράσει αυτό το όριο, αλλά σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου αδυνατεί να κάνει το ίδιο. Γι' αυτό, άλλωστε, οι αθλητές που συμμετέχουν σε αθλήματα υπερ-αντοχής, δυσκολεύονται να διατηρήσουν το σωματικό βάρος τους.
Σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας, κανένας άνθρωπος δεν έχει μέχρι σήμερα ξεπεράσει το όριο του 2,5:1 για μεγάλο χρονικό διάστημα. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε δογματικά να αποκλείσουμε πως στο μέλλον θα εμφανιστεί κάποιος αθλητής που θα μπορέσει να το πετύχει, όπως παραδέχθηκε ο Πόντσερ. Πόσο, μάλλον, όταν οι σύγχρονες αθλητές βασίζονται περισσότερο στα επιτεύγματα της επιστήμης για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.
