Οι συζητήσεις με τα παιδιά γύρω από το θέμα του σεξ είναι ένα ‘καυτό’ θέμα για πολλούς γονείς. Ακόμα και γονείς που μπορεί σε διάφορες πτυχές της ζωής τους να είναι άνετοι, όταν έρχονται οι ερωτήσεις γύρω από το σεξ ή πώς γίνονται τα παιδιά, τότε έρχονται σε αμηχανία και γλώσσα τους δένεται.
Όμως το θέμα του σεξ δεν πρέπει να αποφεύγεται. Οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν τα υγιεί αισθήματα γύρω από το σεξ απαντώντας στις απορίες των παιδιών με τον κατάλληλο τρόπο, σύμφωνα πάντα με την ηλικία των παιδιών, ώστε να μπορούν να κατανοούν αυτά που τους περιγράφετε.
Σε ποια ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να εξερευνούν το σώμα τους;
Στην πραγματικότητα από τη βρεφική κιόλας ηλικία τα παιδιά εξερευνούν το σώμα τους. Με το ίδιο ενδιαφέρον περιεργάζονται διάφορα σημεία του σώματός τους. Σύντομα αρχίζουν και αντιλαμβάνονται τις διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, κάτι που είναι απόλυτα φυσικό να τους κινεί την περιέργεια.
Τα μικρά παιδιά συχνά αγγίζουν τα γεννητικά τους όργανα όταν είναι γυμνά στην μπανιέρα ή στην αλλαγή της πάνας. Και φυσικά σ’ αυτήν την ηλικία δεν υπάρχει ντροπή ή μετριοφροσύνη. Οι συμπεριφορά αυτή των παιδιών είναι σημάδι μιας απόλυτα φυσιολογικής και αναμενόμενης περιέργειας, δε συνδέεται με σεξουαλική δραστηριότητα, επισημαίνεται από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων, γι’ αυτό και δε θα πρέπει τα παιδιά να τιμωρούνται ή να τα μαλώνουμε.
Τι κάνουμε όταν ένα παιδί ξεκινά να αγγίζει τα γεννητικά του όργανα;
Η προσέγγιση των παιδιών σ’ αυτό το στάδιο εξαρτάται και από τους εσωτερικούς κώδικες επικοινωνίας κάθε οικογένειας. Δηλαδή, η προσέγγιση καθορίζεται από το επίπεδο άνεσης, το στυλ και τις αξίες όπως τις αντιλαμβάνονται οι γονείς με τα παιδιά τους.
Όμως, κοινός παρανομαστής σε κάθε ξεχωριστό χειρισμό πρέπει να είναι η αποδοχή και όχι η τιμωρία ή η ντροπή γύρω από το θέμα. Τα παιδιά πρέπει πρωτίστως να νιώθουν άνετα και ότι αυτή τους η αναζήτηση είναι φυσιολογική, διαφορετικά είναι πιθανό να αναπτύξουν υπερβολική προσοχή γύρω από το θέμα του των γεννητικών τους οργάνων και του σεξ ή να νιώθουν μία υπερβάλλουσα ντροπή.
Κάποιοι γονείς επιλέγουν να αγνοούν όταν τα παιδιά τους αγγίζονται ή προσπαθούν έντεχνα να τους τραβήξουν σε κάτι άλλο το ενδιαφέρον. Σίγουρα όμως θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό από το παιδί ότι αυτό είναι κάτι που γίνεται ιδιωτικά και όχι σε κοινή θέα.
Τι απαντάμε όταν ένα πολύ μικρό παιδί ρωτάει από που έρχονται τα μωρά;
Είναι θέμα που το προσαρμόζουμε φραστικά στην ηλικία του παιδιού. Η λογική όμως θα πρέπει να είναι σαφής και πραγματική. Μπορούμε συνεπώς να εξηγήσουμε ότι το παιδί μεγαλώνει σε ένα αυγό στην κοιλιά της μαμάς (δείχνοντας μάλιστα την κοιλιά σας) και βγαίνει από ένα συγκεκριμένο σημείο που λέγεται κόλπος.
Σ’ αυτήν τη φάση δεν υπάρχει ανάγκη να εξηγήσετε την ερωτική πράξη, ιδιαίτερα στα μικρότερα παιδιά δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν τις έννοιες γύρω από αυτό. Μπορείτε ωστόσο να εξηγήσετε ότι όταν μία γυναίκα και ένας άντρας αγαπιούνται τότε θέλουν και απολαμβάνουν να είναι κοντά. Μιλάτε επίσης για το σπέρμα του άντρα ενώνεται με το αυγό της γυναίκας και τότε το μωρό ξεκινάει να μεγαλώνει.
Τα παιδιά στην ηλικία των 6 ετών και κάτω θα διαπιστώσετε ότι δέχονται την απάντηση. Γενικά, απαντήστε με ευθύ και καθαρό τρόπο και θα δείτε ότι το παιδί σας είναι ικανοποιημένο με λίγες παραπάνω πληροφορίες τη φορά.
Τι κάνουμε όταν αντιληφθούμε ότι τα παιδιά παίζουν ‘το γιατρό’;
Στις ηλικίες μεταξύ 3 και 6 ετών είναι πολύ πιθανό να παίξουν αυτό το παιχνίδι. Συνήθως οι γονείς αντιδρούν υπερβολικά όταν αντιληφθούν ότι τα παιδιά δείχνουν τα γεννητικά τους όργανα ή αγγίζονται μεταξύ τους. Το έντονο μάλωμα ή η τιμωρία δεν αποτελούν σωστό χειρισμό. Επίσης, δε θα πρέπει οι γονείς να αγωνιούν ότι αυτό θα οδηγήσει σε προβληματική συμπεριφορά.
Συχνά, η παρουσία και μόνο ενός γονιού είναι αρκετή για να διακοπεί το παιχνίδι. Εξηγείστε μάλιστα με ήρεμο αλλά σταθερό τρόπο ότι αντιλαμβάνεστε το ενδιαφέρον και την περιέργεια για του φίλη ή της φίλης το σώμα, όμως οι άνθρωποι γενικά καλύπτουν τα σημεία αυτά στην παρουσία άλλου ατόμου. Με τον τρόπο αυτό θέτετε όρια γύρω από το θέμα αυτό, χωρίς να κάνετε το παιδί σας να νιώθει ενοχές.
Επιπλέον, η ηλικία αυτή είναι κατάλληλη για να μιλήσετε το καλό και το κακό άγγιγμα. Εξηγείστε τα παιδιά σας ότι το σώμα τους ανήκει στα ίδια και μόνο, κι ότι έχουν το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή. Κανένας λοιπόν, ούτε φίλος ούτε συγγενής δεν έχει το δικαίωμα να αγγίζει ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο να ασχολείται με τα κρυφά αυτά σημεία του σώματός τους.
Θα διευκρινίζεται όμως η εξαίρεση του γονιού που προσπαθεί να βρει την αιτία κάποιου πόνου που μπορεί να έχει το παιδί στα γεννητικά του ή της όργανα, καθώς και του γιατρού που εξετάζει για λόγους υγείας.
Θα πρέπει τα παιδιά να το έχουν καθαρό στο μυαλό από την μικρότερη κιόλας ηλικία που μπορούν να καταλάβουν τι τους λέτε, ότι κανένας άλλος, ποτέ και για κανέναν λόγο δεν τα αγγίζει ή έχει οποιαδήποτε άλλη επαφή. Θα πρέπει να απαιτούν αυτό να σταματάει και να μάθουν οπωσδήποτε να σας μιλούν όποτε και αν προκύψει κάτι τέτοιο. Οτιδήποτε μπορεί να τα κάνει να νιώσουν άσχημα ή άβολα θα πρέπει να τους μάθετε να το εκφράζουν σε εσάς.
Πότε μιλάμε στα παιδιά μας ανοιχτά για το σεξ;
Στην πραγματικότητα, οι νεότερες προσεγγίσεις λένε ότι το θέμα το σεξ πρέπει να εξηγείται σιγά σιγά στο παιδί όσο αυτό μεγαλώνει, ανακαλύπτει, ακούει και βλέπει. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να είναι μία διαδικασία σταδιακού ‘ξεδιπλώματος’, κατά την οποία τα παιδιά μαθαίνουν βήμα βήμα αυτά που πρέπει κι αυτά που ζητάνε. Η κάθε ερώτηση θα πρέπει να απαντιέται όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, έτσι ώστε η φυσιολογική τους περιέργεια να ικανοποιείται όσο ωριμάζουν.
Εάν πάλι το παιδί σας δε δείχνει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα ή δε σας θέτει ερωτήσεις γύρω από το σεξ, μην το αγνοήσετε. Στην ηλικία περίπου των 5 ετών μπορείτε να του ή της δείξετε σχετικά βιβλία. Μην ξεχνάτε ότι ως γονείς συνήθως οι άνθρωποι δυσκολεύονται να βρουν τις κατάλληλες λέξεις και τα βιβλία μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμα σ’ αυτό.
Σε ποια ηλικία θα πρέπει να μάθουν για την εμμηνόρροια;
Τα παιδιά και των δύο φύλων πρέπει να μάθουν για την εμμηνόρροια περίπου στην ηλικία των 8. Πρόκειται για ένα θέμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από τη μεριά των κοριτσιών. Πολλές μητέρες μοιράζονται τις προσωπικές τους εμπειρίες με τις κόρες τους, συζητώντας πότε ξεκίνησε η δικιά τους περίοδος, πώς ένιωσαν κι ότι τελικά δεν ήταν κάτι το οποίο άξιζε να ανησυχούν τελικά.
Σε ποια ηλικία τίθενται όρια στη γυμνή εμφάνιση των παιδιών σας στο σπίτι;
Οι οικογένειες τείνουν να θέτουν τα δικά τους ξεχωριστά όρια γύρω από το θέμα της σεμνότητας και της γυμνότητας. Είναι θέματα που ποικίλουν πολύ από οικογένεια σε οικογένεια κι από πολιτισμό σε πολιτισμό. Παρά τις διαφορές όμως η ιδιωτικότητα είναι μία έννοια πού πρέπει στην πράξη να μαθαίνεται, ανεξαιρέτως.
Οι γονείς θα πρέπει να εξηγούν τα όρια σχετικά με την ιδιωτικότητα, όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα όρια που θέτει μία οικογένεια, έτσι ώστε τα παιδιά να μην αναπτύσσουν ενοχές ή μυστικότητα γύρω από το θέμα αυτό.
Σε τι βαθμό μπορούν οι γονείς να επαναπαύονται στη σεξουαλική αγωγή που μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο;
Οι γονείς θα πρέπει κανονικά να ξεκινήσουν να εισάγουν όρους και να εξηγούν θέματα της σεξουαλικής αγωγής στα παιδιά τους πριν ακόμα ξεκινήσουν να πηγαίνουν στο σχολείο. Η εισαγωγή στο θέμα αυτό ποικίλει από σχολείο σε σχολείο, όμως συνήθως ξεκινάει στις μεγάλες τάξεις του δημοτικού.
Τα παιδιά, όταν μαθαίνουν για θέματα γύρω από το σεξ – στο σχολείο ή εκτός σχολείου – είναι πολύ πιθανό να έχουν πολλές απορίες, μιας και το θέμα τους φαίνεται κάπως μπερδεμένο. Οι γονείς θα πρέπει να είναι ανοιχτοί στο να συζητάνε μαζί αυτές τις απορίες, να συνεχίζουν δηλαδή το διάλογο που ίσως ξεκινάει εκτός σπιτιού.
Το σώμα των παιδιών σας αλλάζει και τα θέματα γύρω από το σεξ είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης εξέλιξης. Η προσέγγιση σίγουρα δεν είναι απλή, πρέπει όμως να γίνεται, σταθερά, σταδιακά και με κάθε ευκαιρία που προκύπτει, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας. Εάν συνεχίζετε να έχετε απορίες είναι πάντα καλό να απευθύνεστε σε επιστήμονες, παιδίατρους ή ψυχολόγους.
πληροφορίες: kidshealth.org
Γράφει η Dr Angel,
Αγγελική Κοσκερίδου
Holistic Doctor – Counseling Psychotherapist
Doctor of Naturopathic Medicine
MSc Health Psychology
insta: dr_aggelikikoskeridou_official